PRANATACARA
Pranata
adicara asring sinebat master of ceremony (MC), pambiwara, pranata adicara,
pranata titilaksana, utawi pranata laksitaning adicara. Regeng, rancak, nges
lan botenipun satunggaling adicara saperangan ageng dados tanggel jawabipun pranatacara
. Pranata adicara menika salah satunggaling paraga ingkang nggadhahi jejibahan
nglantaraken titilaksana ing satunggaling upacara adat temanten, kesripahan,
resmi/formal, pepanggihan, pasamuan, pengaosan, utawi pentas lan
sapanunggalanipun.
Sarat
ingkang baku dados pranatacara utawi pamedharsabda wonten 3:
1.
Olah swara
Olah
swara utawi swanten ingkang sae dipunwastani gandhang. Gandhang tegesipun sera
boten mbrebeki, lirih tansah angenaki.
2.
Olah raga lan olah busana
Pangolahing
raga magepokan kaliyan sikep, solah bawa, kasusilan lan subasita. Sinengkuyung
busana ingkang pantes
3.
Olah basa lan sastra
Supados
saged ngolah basa lan sastra pranatacara/pamendharsabda kedah mangertos
paramasastra. Kanthi pangertosan paramasastra pranatacara/pamedarsabda saged
ndhapuk mocap, tembung, ukara, wacana kanthi laras lan leres. Laras tegesipun
pranatacara saged ngrantam saha mbabar titi laksana trep kaliyan kawontenan
saha swasana. Leres tegesipun prantacara saged ngginakaken basa ingkang trep
kaliyan paramasastra.
SESORAH
Sesorah
ing Basa Indonesia pidato tembung liyane sesorah medhar sabda. Medhar tegese
ngandharake, sabda tegese omongan. Dadi sesorah yaiku medharake gagasan kanthi
lisan ing sangarepe wong akeh.
Bab
sing kudu digatekake wong sesorah :
A. BASA
Basa
sing digunakake kudu laras karo patrap, kahanan lan sapa sing diadhepi. Basa
krama digunakake menawa ngadhepi para sesepuh, resmi utawa khusus. Basa ngoko
digunakake menawa ngadhepi bocah-bocah. Basa sing digunakake kudu runtut,
patrap pamilihing tetembungan lan gampang ditampa. Uga bisa nggunakake basa
kang endah manut susastra.
Urut-urutanipun
sesorah :
1.
Salam Pambuka
Isine
ngucapake salam marang para tamu minangka tanda sapa aruh lan pakurmatan.
2.
Pamuji
Isine
mamuji syukur dhumateng Gusti ingkang Maha Asih supaya acara saged kalaksanan
kanthi lancar.
3.
Isi/wigatining atur
Isine
ngaturake wosing gati acara/sesorah, upamane pambagya harja, sukuran lan
sapanunggalane.
4.
Pangarep-arep
Isine
nyuwun donga pengestu dhumateng para rawuh, supaya apa kang digayuh saged
kalaksanan. Upamane : dadi temanten saged rukun lan tentrem kulawargane nganti
kaki nini.
5.
Panutup
Isine
nyuwun pangapunten menawa wonten kalepatan kekirangan anggone nampa para rawuh.
Lan ngaturake panuwun marang para rawuh ingkang sampun kersa nglonggarake wektu
rawuh ing acara kasebut. Dipungkasi kanthi nuwun utawi salam.
B.
ISI
Isinipun
kedah mentes, patrap karo kahanan wektu iku. Isi sing diandharake boten
kadaluwarsa, narik kawigaten sing ngrungokke. Ing isine sesorah saged ugi nggunakake
geguritan utawa tembang kangge selingan supaya sesorah bisa luwih apik.
C.
Solah Bawa
Solah
bawa ingkang patrap lumrahe astane ngapurancang. Menawa sesorahe nggunakake
mimbar, astane tetep wonten sadhuwuring mimbar. Kejaba iku solah bawa kudu dipatrapke
karo busana. Busana aja katon nyleneh, aja nganti warnane nyenther (nyolok
mripat), lan busana saged dipatrapake kaliyan swasana.
Wonten
malih ingkang kedah digatekake nalika sesorah : 4 W :
1.
Wicara
Wicara
nalika sesorah kedah cetha, tegese ora bindheng. Upamane kudu cetha bedane a,
o, t, th, e, e, d, dh.
2.
Wiraga
Wiraga
sesorah kedahipun patrap kaliyan swasana badan kudu teteg, jejeg, mantep,
astane ngapurancang. Praen ulat sumeh, grapyak, ora besengut.
3.
Wirama
Nalika
sesorah wiramane ingkang patrap, boten keseron, boten bengok-bengok, lan aja
kelirihen.
4.
Wirasa
Nalika
sesorah wirasa dipatrapake karo swasana, upamane layatan boten sami kaliyan
syukuran. Aja nganthi gojegan.
TULADHA
PRANATA ADICARA
ING
LINGKUNGAN MASYARAKAT
ADICARA
PENGETAN MAULUD NABI
Assalamu’alaikum
Wr.WB.
Bapak
Lurah Desa … ingkang satuhu kinabekten.
Wonten
ngarsanipun Ustadz … ingkang dahat kinormatan.
Warga
masyarakat Desa … ingkang kula tresnani.
Langkung
rumiyin sumangga kita ngaturaken puji syukur wonten ngarsanipun Allah SWT,
ingkang sampun paring karaharjan saha kamulyan dhumateng kita sedaya saengga
wonten ing wekdal menika kita saged makempal wonten ing Bale Desa ….. menika
saperlu ngawontenaken Pengetan Maulud Nabi ing taun menika, kanthi nir rubeda
kalis ing sambekala.
Namung
saderengipun adicara kawiwitan, langkung rumiyin kula minangka pranata adicara
badhe ngaturaken menggah urut-urutanipun adicara pengetan Maulud Nabi ing
wekdal menika.
Adicara
ingkang sapisan pambuka
Adicara
ingkang kaping kalih atur palapuran saking Ketua Panitia
Adicara
ingkang kaping tiga atur pangandikan saking Bapak Lurah
Adicara
ingkang kaping sekawan Pengaosan ingkang samangkeh badhe kawedharaken dening
panjenenganipun Ustadz ….. saking ….
Adicara
ingkang pungkasan inggih menika panutup.
Makaten
menggah tata rakiting adicara Pengetan Maulud Nabi ing wekdal menika.
Kaum
…. ingkang kinormatan, sumangga adicara ing wekdal menika enggal kawiwitan.
Adicara
ingkang kapisan inggih menika pambuka. Sumangga adicara Pengetan Maulud Nabi
ing wekdal menika kita bikak kanthi waosan Basmallah sesarengan. ….. Mugi-mugi
kanthi waosan Basmallah kalawau Gusti Allah paring rohmat dhumateng kita sedaya
saengga wiwit purwa madya lan wusananipun saged lumampah kanthi sae boten
wonten alangan satunggal menapa.
Acara
salajengipun atur palapuran saking ketua Panitia. Wonten ngarsanipun Bp. ….
kula sumanggakaken.
…………………..
Makaten atur palapuran saking ketua panitia.
Kita
ngancik adicara ingkang kaping tiga inggih menika atur pangandikan saking Bapak
Kepala Desa. Wonten ngarsanipun Bapak ……… kula sumanggakaken .
………………………………………………………………………………..
Adicara
salajengipun waosan Ayat Suci Al Qur’an. Dhumateng sedherek/adhik/Bpk …………..
kasumanggakaken
Para
….. ingkang kinormatan salajengipun kita ngancik adicara ingkang kaping gangsal
inggih menika Pengaosan ingkang badhe kaandharaken dening panjenenganipun
Ustadz ……… kasuwun wonten ing pungkasaning pengaosan ing samangke Ustadz ….
dipuntutup kanthi donga keslametan. Wonten ngarsanipun Ustadz ……
kasumanggakaken.
Makaten
pengaosan ingkang dipunandharaken dening panjenenganipun Ustadz …. Mugi-mugi
pikantuk ganjaran saking Gusti Allah. Amin
Para
……
Kita
ngancik acara ingkang pungkasan inggih menika panutup. Namung saderengipun
adicara ing wekdal menika katutup, kula ingkang kajibah nglumantaraken tata
rakiting adicara ing wekdal menika mbok menawi wonten atur saha patrap ingkang
boten nuju prana kula nyuwun agunging samudra pangaksama.
Sumangga
adicara Pengetan Maulud Nabi ing wekdal menika kita tutup kanthi waosan Hamdallah
seserangan. Alhamdulillah …
Wassalamu’alaikum
Wr.WB.
TULADHA
PRANATA ADICARA
ING
LINGKUNGAN SEKOLAH
ADICARA
PENGETAN MAULUD NABI
Assalamu’alaikum
Wr.WB.
Bapak
Kepala Sekolah … ingkang satuhu kinabekten.
Wonten
ngarsanipun Ustadz … ingkang dahat kinormatan.
Ibu
Bapak Guru saha Karyawan TU ingkang kula ormati.
Para
siswa Kelas VII, VIII, IX ingkang kula tresnani.
Langkung
rumiyin sumangga kita ngaturaken puji syukur wonten ngarsanipun Allah SWT,
ingkang sampun paring karaharjan saha kamulyan dhumateng kita sedaya saengga
wonten ing wekdal menika kita sedaya saged makempal wonten ing papan menika
saperlu ngawontenaken Pengetan Maulud Nabi, kanthi nir rubeda kalis ing
sambekala.
Namung
saderengipun adicara kawiwitan, langkung rumiyin kula ingkang kajibah nglumantaraken
tata rakiting adicara ing wekdal menika, saderengipun adicara kawiwitan
langkung rumiyin kula ngaturaken menggah urut-urutanipun adicara pengetan
Maulud Nabi ing wekdal menika.
Adicara
ingkang sapisan pambuka
Adicara
ingkang kaping kalih atur palapuran saking Ketua Panitia
Adicara
ingkang kaping tiga atur pangandikan saking Bapak Kepala Sekolah
Adicara
ingkang kaping sekawan Pengaosan ingkang samangkeh badhe kawedharaken dening
panjenenganipun Ustadz ….. saking ….
Adicara
ingkang pungkasan inggih menika panutup.
Makaten
menggah tata rakiting adicara Pengetan Maulud Nabi ing wekdal menika.
Para
… ingkang kinormatan, sumangga adicara ing wekdal menika enggal kawiwitan.
Adicara
ingkang kapisan inggih menika pambuka. Sumangga adicara Pengetan Maulud Nabi
ing wekdal menika kita bikak kanthi waosan Basmallah sesarengan. ….. Mugi-mugi
kanthi waosan Basmallah kala wau Gusti Allah paring rohmat dhumateng kita
sedaya saengga wiwit purwa madya lan wusananipun saged lumampah kanthi sae
boten wonten alangan satunggal menapa.
Acara
salajengipun atur palapuran saking ketua Panitia. Wonten ngarsanipun Bp. ….
kula sumanggakaken.
…………………..
Makaten atur palapuran saking ketua panitia.
Kita
ngancik adicara ingkang kaping tiga inggih menika atur pangandikan saking Bapak
Kepala Sekolah. Wonten ngarsanipun Bapak ……… kula sumanggakaken .
………………………………………………………………………………..
Adicara
salajengipun waosan Ayat Suci Al Qur’an. Dhumateng sedherek …………..
Kasumanggakaken
Para
….. ingkang kinormatan salajengipun kita ngancik adicara ingkang kaping gangsal
inggih menika Pengaosan ingkang badhe kaandharaken dening panjenenganipun
Ustadz KH ……… kasuwun wonten ing pungkasaning pengaosan ing samangke Ustadz ….
dipuntutup kanthi donga keslametan. Wonten ngarsanipun Ustadz KH …… kasumanggakaken.
Makaten
pengaosan ingkang dipunandharaken dening panjenenganipun Ustadz …. Mugi-mugi
pikantuk ganjaran saking Gusti Allah. Amin
Para
……
Kita
ngancik acara ingkang pungkasan inggih menika panutup. Namung saderengipun
adicara ing wekdal menika katutup, kula ingkang kajibah nglumantaraken tata
rakiting adicara ing wekdal menika mbok menawi wonten atur saha patrap ingkang
boten nuju prana kula nyuwun agunging samudra pangaksama.
Sumangga
adicara Pengetan Maulud Nabi ing wekdal menika kita tutup kanthi waosan
Hamdallah seserangan. Alhamdulillah …
Wassalamu’alaikum
Wr.WB.
Teks
Wicara Pranatacara Rapat OSIS
Nuwun,
Kanthi
kinurmatan Ketua OSIS sarta kabeh para kanca pengurus OSIS sing sutresna.
Minangka
pranatacara aku njaluk lilah ngandharake acara rapat ing rapat OSIS iki.
Nanging sadurunge ayo padha ngaturake puji syukur mring Gusti kang Maha Welas
lan Asih kang wis paring kanugrahan marang kita kabeh.
Mungguh
acara sing bakal dirembug karantam kaya mangkene :
Sepisan,
pambuka
Kaping
pindho, tanggap wacana ketua OSIS
Dene
acara kang kaping telu, ndhapuk panitya inti study tour,
Kaping
papat, usul-usul saka para kanca.
Sing
pungkasan, panutup.
Mangkono
mau para kanca, rantamaning acara rapat ing dina iki.
Mangga
enggal diwiwiti supaya enggal bisa rampung.
Ngancik
acara sepisan, pambuka mangga diwiwiti kanthi kanthi ndedonga manut agamane
dhewe-dhewe supaya rapat bisa lancar lan kasil karo ancas tujuanane. Ndedong
kawiwitan.
————————-ndonga
—————————-
Matur
nuwun, ……………… (cukup)
Acara
kapindho, tanggap wacana dening ketua OSIS. Katur Mbak Aji Sukmawati,
sumangga.
————————tanggap
wacana ——————–
Mangkono
mau tanggap wacana saka ketua OSIS , muga-muga kita bisa nindakake. Amin.
Sabanjure
kita bakal ndhapuk panitya inti study tour . Kanggo ndhapok panitya inti,Wektu
sacukupe dakaturake Mas Bayu Putra minangka wakil ketua OSIS. Sumangga.
————————ndhapuk
panitya inti ———————–
Para
pengurus OSIS sing sutresna. Panitiya inti wis kadhapuk kanthi rancag. Aku
ndherek mangayubagya, muga-muga bisa nindakake tugase kanthi becik, satemah
study tour bisa kaleksanan kanthi sukses.
Acara
sabanjure usul, panemu, pamrayoga lan liya-liyane. Sinambi nampa usulan , para
kanca kang wis nampa nyamikan lan unjukan mangga didhahar lan diunjuk kanthi
mardika. Sumangga kanca-kanca sing padha usul, bakal dicathet dening sekretaris
inti. Rembugan usul dipimpin dening ketua inti anyar sing lagi wae kadhapuk,
sumangga.
———————–usul-usul
————————–
Kanthi
muji syukur rapat bisa rampung lan ndhapuk panitya inti study tour. Sabanjure
panitya inti duwe tugas matur marang Pak Andri Sulistya minangka pembimbing
OSIS, kepriye mungguh kiprah sanjure. Tumrap panitya inti, aku minangka wakile
para kanca lan siswa ngaturake sugeng makarya.
Para
kanca kanthi pamuji syukur marang Gusti kanthgi ati seneng lan bombong acara
rapat wis kaleksanan. Aku minangka pranatacara yen ana atur kang ora nyenengake
utawa ora runtut ukara kang dakaturake aku nyuwun pangapura. Sadurunge katutup
mangga panitya inti maju ngadeg jajar saperlu nampa jawat asta pinangka tanda
pangayubagya saka para kanca. Sumangga acara ditutp kanthi pamuji syukur manut
tatacara agamane dhewe-dhewe. Sumangga.
—————————donga
panutup ———————-
Matur
nuwun.
Cengkorangan
(krangka) wicara pranatacara
1.
Salam pamuka
2.
Sapa aruh marang tamu sing rawuh
3.
Ngajak muji syukur mring Gusti
4.
Maca rantamaning acara
5.
Nglantarake acara/adicara mbaka sawiji kanthi wijang
6.
Mungkasi acara/adicara, kanthi njaluk pangapura yen ana lupute nalika ngayahi
dadi pranatacara
7.
Salam panutup
Tembung-tembung
wigati ing teks wicara pranatacara:
pranatacara
= wong kang nglumatarake sawijining adicara
rantaman
= rancangan
sih
sutresna = kang di tresnani
njaluk
lilah = njaluk idin/ijin
kita
= awake dhewe
tanggap
wacana = sesorah/pidato
karantam
= dirantam/dirancang
rancag
= lancar
ndhapuk
= gawe
kiprah
= kridhane ing sajroning acara
bombong
= mongkog/marem
ngadeg
jajar = ngadeg jejer
jawat
asta = salaman