SERAT WULANGREH PUPUH SINOM
Piwulang
ing serat wulangreh iku maneka warna.
Pustaka kang ditulis dening Sunan
Pakubuwono ka-IV arupa tembang iku ing saben pupuh tembange isi piwulang kang piguna
kanggo sing gelem maca. Isi piwulange yaiku 1) Pupuh Dandhanggula isine bab
cara milih guru; 2) Pupuh Kinanthi isine bab cara srawung utawa milih kancha;
3) Pupuh Gambuh isine larangan ndue watak adigang,adigung,adiguna ; 4) Pupuh
Pangkur isine bab tata karma, mbedakake ala lan becik, sarta cara ndheleng
wataking manungsa ; 5) Pupuh Maskumambang isine bab carane nyembah ; 6) Pupuh
Dhudhuk wuluh isine cara ngawula marang raja ; 7) Pupuh Durma isine carane
ngandhaleni hawa nepsu ; 8) Pupuh Wirangrong isine bab alabecik perilaku ; 9)
Pupuh Pocung isine cara nyambung paseduluran lan mengerteni isining wacan ; 10)
Pupuh Mijil isine bab cara pasrah lan syukur ; 11) Pupuk Asmarandhana isine bab
nindhakake ajaran agama ; 12) Pupuh Sinom isine bab dhasar-dhasaring tingkah
laku ; 13) pupuh girisa isine pesan sarta donga sang pujangga.
Mangga padha mulasara kabudayan Jawi iki, mligine pupuh sinom.
PUPUH XII
S I N O M
S I N O M
01
Ambeke kang wus utama, tan ngendhak gunaning jalmi,
amiguna ing aguna, sasolahe kudu bathi, pintere den alingi, bodhone didokok
ngayun, pamrihe den inaa, mring padha padhaning jalmi, suka bungah den ina
sapadha-padha.
Perilaku orang yang telah mencapai tataran sempurna
tidak akan membatasi atau mencela kepandaian orang lain, kepandaiannya
disembunyikan sedangkan kebodohannya ditampilkan agar dihina, jangan sampai ada
yang menyebutnya pandai, ia merasa bahagia jika ada yang menghinanya
02
Ingsun uga tan mangkana, balilu kang sun alingi, kabisan
sun dokok ngarsa, isin menek den arani, balilune angluwihi, nanging tenanipun
cubluk, suprandene jroning tyas, lumaku ingaran wasis, tanpa ngrasa prandene
sugih carita.
Aku pun tidak begitu, kebodohankulah yang aku tutupi dan
kepandaianku yang aku kedepankan karena malu jika disebut bodoh oleh orang
lain, padahal aku bodoh namun ingin disebut pandai sehingga tanpa sadar (aku)
banyak bercerita bohong
03
Tur ta duk masihe bocah, akeh temen kang nuruti, lakune
wong kuna-kuna, lelabetan kang abecik, miwah carita ugi, kang kajaba saking
embuk, iku kang aran kojah, suprandene ingsun iki, teka nora nana undaking
kabisan.
Padahal ketika aku masih kecil banyak yang bercerita
tentang perilaku orang jaman dulu mengenai pengabdian yang baik serta cerita,
termasuk cerita yang tidak benar adanya yang disebut dongeng, meskipun
demikian, kepandaianku tidaklah bertambah
04
Carita nggonsun nenular, wong tuwa kang momong dingin,
akeh kang padha cerita, sun rungokna rina wengi, samengko isih eling, sawise
diwasa ingsun, bapa kang paring wulang, miwah ibu mituturi, tatakrama ing
pratingkah karaharjan.
Adapu cerita yang kuberikan ini kuturunkandari orang tua
yang mengasuhku dulu, banyak cerita yang kudengarkan baik siang maupun malam
sampai sekarang masih aku ingat. Setelah aku dewasa, ayah yang memberiku
nasihat, sedangkan ibu yang mengingatkan tentang tata karma dan tingkah laku
kebaikan
05
Nanging padha estokana, pitutur kang muni tulis, yen
sira nedya raharja, anggone pitutur iki, nggoningsun ngeling-eling, pitutur
wong sepuh-sepuh, mugi padha bisa, anganggo pitutur iki, ambrekati wuruke wong
tuwa-tuwa.
Namun turitilah nasihat yang tertulis ini, jika kau
menghendaki keselamatan, laksanakan nasihat yang kuingat dari tetua,
mudah-mudahan kalian dapat melaksanakan nasihat ini, sebab ajaran orang tua
akan membawa berkah
06
Lan aja nalimpang madha, mring leluhur dhingin dhingin,
satindake den kawruhan, ngurangi dhahar lan guling, nggone ambanting dhiri,
amasuh sariranipun, temene kang sinedya, mungguh wong nedheng Hyang Widdhi,
lamun temen lawas enggale tinekan.
Dan jangan ada yang berani mencela leluhur. Pahami laku
berupa mengurangi makan dan tidur dengan cara ‘menyakiti’ diri untuk
membersihkan diri sehingga akhirnya tercapai segala yang diinginkan. Adapun
orang yang memohon kepada Yang Mahakuasa, cepat atau lambat akan dikabulkan
jika sungguh-sungguh.
07
Hyang sukma pan sipat murah, njurungi kajating dasih,
ingkang temen tinemenan, pan iku ujare Dalil, nyatane ana ugi, nenggih Ki Ageng
Tarub, wiwitira nenedha, tan pedhot tumekeng siwi, wayah buyut canggah warenge
kang tampa.
Bukankah Yang Mahamulia itu memiliki sifat Mama Pemurah
yang mengabulkan segala keinginan yang sungguh-sunguh. Bukankah demikian yang
dikatakan hadits. Buktinya juga ada. Ki Ageng Tarub tak henti-hentinya memohon
sehingga anak, cucu, buyut, canggah, wareng ikut mewarisinya
08
Panembahan senopatya, kang jumeneng ing Matawis, iku
barang masa dhawuh, inggih ingkang Hyang Widdhi, saturune lestari, saking
berkahing leluhur, mrih tulusing nugraha, ingkang keri keri iki, wajib uga
niruwa lelakonira.
Panembahan Senopati yang memerintah di Mataram pun
berkesesuaian dengan dengan anugrah Yang Mahaesa keturunasnnya berkuasa turun
temurun dari berkah leluhur . agar berkahmu lestari, seyogyanya kau ikuti laku
09
Mring leluhur kina-kina, nggonira amati dhiri, iyasa
kuwatanira, sakuwatira nglakoni, cegah turu sathithik, lan nyudaa dhaharipun,
paribara bisaa, kaya ingkang dingin dingin, aniruwa sapretelon saprapatan.
Para leluhur jaman dulu. ‘Menyiksa diri sudah barang
tentu semampumu, semampu kau melaksanakannya. Kurangi sedikit tidur dan
makanmu. Tidak perlu meniru seluruhnya perilaku leluhur, sepertiganya atau
seperempat saja sudah cukup
10
Pan ana silih bebasan, padha sinauwa ugi, lara sajroning
kapenak, lan suka sajroning prihatin, lawan ingkang prihatin, mana suka ing
jronipun, iku den sinauwa, lan mati sajroning urip, ingkang kuna pan mangkono
kang den gulang.
Bukankah ada peribahasa ‘belajarlah dalam nikmat, sakit
dalam sehat, senang dalam penderitaan, prihatin dalam kesukaan, dan matilah
dalam hidup. Begitulah laku orang jaman dulu
11
Pamore gusti kawula, punika ingkang sayekti, dadine
socaludira, iku den waspada ugi, gampange ta kaki, tembaga lan emas iku,
linebur ing dahana, luluh awor dadi siji, mari nama tembaga tuwin kencana.
Perhatikan pula manunggaling kawula gusti
yangsesungguh-sungguhnya bagai sotyaludira (roh suci). Secara sederhana,
Anakku, emas dan tembaga itu lebur dalam api, bercampur menjadi satu, hilanglah
nama tembaga dan emasnya
12
Yen aranana kencana, dene wus awor tembagi, yen aranana
tembaga, wus kaworan kancanedi, milanya den westani, aran suwasa punika, pamore
mas tembaga, mulane namane salin, lan rupane sayekti yen warna beda.
Jika dinamakan emas sudah bercampur tembaga, jika disebut
tembaga sudah bercampur dengan emas, oleh karenanya disebutlak suasa yang
merupakan campuran mas dan tembaga. Adapun namanya berubah karena warna dan
wujudya berubah
13
Cahya abang tuntung jenar, puniku suwasa murni, kalamun
gawe suwasa, tembaga kang nora becik, pambesate tan resik, utawa nom emasipun,
iku dipunpandhinga, sorote pasthi tan sami, pan suwasa bubul arane punika.
Suasa murni berwarna merah kekuning-kuningan . jika
membuat suasa dengan tembaga yang tidak baik, pegolahannya tidak bersih, atau
masnya muda, maka tidak akan bercahaya, namanya pun suasa bubul
14
Yen sira karya suwasana, darapon dadine becik, amilihana
tembaga, oliha tembaga prusi, biresora kang resik, sarta masira kang sepuh,
resik tan kawoworan, dhasar sari pasti dadi, iku kena ingaranan suwasa mulya.
Jika kau ingin membuat suasa yang baik, pilihlah tembaga
yang baik, syukur-syukur jika mendapatkan tembaga prusi, diolah dengan bersih,
emas tua dengan dasar sari yang tidak tercampuri, hasilnya adalah suasa mulia
15
Puniku mapan upama, tepane badan puniki, lamun karsa
ngawruhana, pamore kawula Gusti, sayekti kudu resik, aja katempelan napsu,
luwamah lan amarah, sarta suci lahir batin, pedimene apan sarira tunggal.
Itu hanyalah sebuah perumpamaan sebagai ukuran badan
ini. Jika kau ingin memahami manunggaling kawula gusti, sesungguhnya harus
bersih, jangan terhinggapi nafsu lawamah dan nafsu amarah, serta suci lahir
batin agar jiwamu hening
16
Lamun mangkonoa, sayektine nora dadi, mungguh ilmu kang
sanyata, nora kena den sasabi, ewoh gampang sayekti, punika wong darbe kawruh,
gampang yen winicara, angel yen durung marengi, ing wetune binuka jroning
wardaya.
Jika tidak demikian, yakinlah tidak akan terjadi.
Mempelajari ilmu yang sejati didak boleh diduakan. Bagi yang belum memperoleh
pengetahuan memang repot jika tidak sungguh-sunguh. Mudah berbicara namun sulit
jika belum terbuka
17
Nanging ta sabarang karya, kang kinira dadi becik,
pantes yen tinalatenan, lawas-lawas bok pinanggih, den mantep ing jro ngati,
ngimanken tuduhing guru, aja uga bosenan, kalamun arsa udani, apan ana dalile
kang wus kalawan.
Namun demikian, segala hal yang diperkirakan baik, itu
layak jika kau tekuni, lama-kelamaan juga akan kau temukan dan menetap dalam
hatimu. Yakini petunjuk guru, jangan cepat bosan jika hendak mencapai kemuliaan
karena memang demikianlah hukum yang sudah tertuang dalam dalil
18
Marang leluhur sedaya, nggone nenedha mring Widhi, bisaa
ambabonana, dadi ugere rat Jawi, saking telateneki, nggone katiban wahyu, ing
mula mulanira, lakune leluhur dingin, andhap asor anggone anamur lampah.
Seluruh leluhur jaman dulu dalam memohon kepada Yang
Mahakuasa agar dapat menguasai Negara dan menjadi pusat tanah Jawa diperolehnya
melalui wahyu karena mereka rendah hati dalam melaksanakan laku
19
Tampane nganggo alingan, pan padha alaku tani, iku kang
kinaryo sasap, pamriha aja katawis, jub rina lawan kabir, sumungah ingkang den
singkur, lan endi kang kanggonan, wahyune karaton Jawi, tinampelan anggape pan
kumawula.
Laku dilaksanakan secara diam-diam sambil bertani. Sikap
seperti itu dilakukan agar tidak kentara serta bersikap tidak menyombongkan
kemampuan diri bahkan mau mengabdi kepada siapapun yang memperoleh wahyu
keraton jawa.
20
Punika laku utama, tumindak sarto kekaler, nora
ngatingalke lampah, wadine kang den alingi, panedyane ing batin, pan jero
pangarahipun, asore ngemurasa, prayoga tiniru ugi, anak putu aja ana ninggal
lanjaran.
(penyamaran) Itulah laku yang utama, tidak menampakkan
bahwa ia sedang menjalankan laku, sehingga yang disamarkan itu merupakan
cita-cita tersembunyi dalam hati, jauh dikejar karena di situlah manungaling
kawula gusti mencapai kedalaman. Hal demikian baik jika ditiru, Anak cucuku
agar tidak kehilangan keturunan
21
Lan maning ana wasiyat, prasapa kang dingin dingin,
wajib padha kawruhana, anak putu ingkang kari, lan aja na kang wani, nerak
wewaleripun, marang leluhur padha, kang minulyakaken ing Widdhi, muga-muga
mufaatana ing darah.
Dan ada lagi wasiat berupa tabu yang terucap pada jaman
dulu. Wajib kau ketahui sebagai anak cucu yang terakhir, dan jangan ada yang
berani melanggar tabu leluhur yang dimuliakan oleh Yang Mahaesa. Mudah-mudahan
bermanfaat bagi keluarga besar
22
Wiwitan ingkang prasapa, Ki Ageng Tarup memaling, ing
satedhak turunira, tan linilan nganggo keris, miwah waos tan keni, kang awak
waja puniku, lembu tan kena dhahar, daginge pan nora keni, anginguwa marang
wong wadon tan kena.
Yang pertama kali mengucapkan tabu adalah Ki Ageng Tarub.
Ia berpesan agar keturunannya tidak mengenakan keris dan tumbak yang terbuat
dari baja, tidak boleh makan daging sapi, dan tidak boleh memelihara abdi
perempuan wandan
23
Dene Ki ageng Sela, prasape ingkang tan keni, ing
satedhak turunira, nyamping cindhe den waleri, kapindhone tan keni, ing
ngarepan nandur waluh, wohe tan kena dhahar, Panembahan Senopati, ingalaga
punika ingkang prasapa.
Adapun Ki Ageng Sela mengucapkan tabu, bahwa
keturunannya tidak diperbolehkan berkain cindai, tidak diperbolehkan menanam
labu di depan rumah dan tidak boleh memakan buahnya. Panembahan Senapati
Ingalaga mengucapkan tabu
24
Ingkang tedhak turunira, mapan nora den lilani, anitiha
kuda napas, lan malih dipun waleri, yen nungganga turangga, kang kakoncen
surinipun, dhahar ngungkurken lawang, wuri tan ana nunggoni, dipun emut punika
mesthitan kena.
Bahwa keturunannya tidak diperkenankan mengendarai kda
berwarna abu-abu kekuning-kuningan dan dilarang menunggang kuda yang surainya
dikepang, makan membelakangi pintu kecuali di belakangnya ada yang menjaga.
Ingatlah dan jangan ada yang melanggar itu
25
Jeng Sultan Agung Mataram, apan nora anglilani, mring
tedhake yen nitiha, kapal bendana yen jurit, nganggo waos tan keni, lamun
linandheyan wregu, datan ingaken darah, yen tan bisa nembang kawi, pan prayoga
satedake sinauwa.
Kanjeng Sultan Agung Mataram mengucapkan tabu bahwa
keturunannya tidak diperkenankan menunggang kyda yang rewel jika diajak
bertempur, tidak memperkenankan tumbak ang bergagang kayu wregu vserta tidak
akan diakui sebagai keturunan (Mataram) jika tidak dapat membaca tembang kawi
dan mengharuskan belajar tembang kawi
26
Jeng Sunan Pakubuwana, kang jumeneng ing Samawis, kondur
madek ing Kartasura, prasapanira anenggih, tan linilan anitih, dipangga saturunipun,
Sunan Prabu Mangkurat, waler mring saturunreki, tan rinilan ujung astana ing
Betah.
Kanjeng Sunan Pakubuwana yang dilantik di Semarang
kemudian berkuasa di Kartasura mengucapkan tabu bahwa keturunannya tidak
diperbolehkan menunggang gajah. Sunan Prabu Amangkurat mengucapkan tabu bahwa
keturunannya dilarang berziarah ke makam Butuh
27
Lawan tan kena nganggowa, dhuwung sarungan tan mawi,
kandelan yen nitih kuda, kabeh aja na kang lali, lawan aja nggogampil, puniku
prasapanipun, nenggih Kang jeng Susunan, Pakubuwana ping kalih, mring satedhak
turunira linarangan.
Jika sedang menungang kuda tidak boleh menyandangkeris
tanpa pendhok. Janganlah kau meremehkan tabu-tabu di atas. Adapun Kanjeng
Susuhunan Pakubuwana II mengucapkan tabu bahwa keturunannya dilarang
28
Dhahar apyun nora kena, sinerat tan den lilani, nadyan
nguntal linarangan, sapa kang padha nglakoni, narajang waler iki, pan kongsi
kalebon apyun, pasti keneng prasapa, linabakken tedhakneki, Kanjeng Sunan
ingkang sumare Nglawiyan.
Madat, baik dihisap maupun dimakan. Barang siapa
melanggar tabu dengan madat akan dikeluarkan dari daftar keturunan Kanjeng
Sunan yang dimakamkan di Laweyan
29
Prasapa Kangjeng Susunan, Pakubuwana kaping tri, mring
satedhak turunira, apan nora den lilani, agawe andel ugi, wong sejen ing
jinisipun, apan iku linarangan, anak putu wuri-wuri, poma aja wani anrajang
prasapa.
Adapun Kanjeng Susuhunan III mengucapkan tabu bahwa
keturunannya tidak diperbolehkan mengangkat orang kepercayaan yang bukan
berasal dari bangsa sejenis, serta anak cucu tidak diperkenankan melanggar
larangan
30
Wonten waler kaliwatan, saking luhur dingin dingin,
linarangan angumbaha, wana Krendhawahaneki, dene kang amaleri, Sang Danan Jaya
rumuhun, lan malih winaleran, kabeh tedhak ing Matawis, yen dolana mring wana
tan kena.
Masih ada tabu leluhur ang terlewat, yaitu dilarang
merambah Hutan Krendhawana. Adapun yang mengucapkan tabu tersebut adalah
Dananjaya. Ada lagi tabu bagi keturunan Mataram, yaitu tidak diperkenankan
bermain-main di hutan atau rawa-rawa
31
Dene sesirikanira, yen tedhak ing Demak nenggih,
mangangge wulung tan kena, ana kang nyenyirik malih, bebet lonthang tan keni,
yeku yen tedhak Madiyun, lan payung dadaan abang, tedhak Madura tan keni, yen
nganggowa bebathikan parang rusak.
Adapun tabu bagi keturunan Demak adalah mengenakan
pakaian berwarna ungu, tabu keturunan Madiun adalah kain panjang luntang dan
paying berhias merah, tabu keturunan Madura adalah mengenakan batik bermotif
parang rusak
32
Yen tedhak Kudus tak kena, yen dhahara daging sapi, yen
tedhak Sumenep iku, nora kena ajang piring, watu tan den lilani, lawan kidang
ulamipun, tan kena yen dhahara, miwah lamun dhahar ugi, nora kena ajang godhong
pelasa.
Keturunan Kudus tidak boleh makan daging sapi, keturunan
Sumenep tidak diperkenankan makan dengan piring batu, makan daging kijang, dan
dilarang menggunakan daun plasa sebagai alas makan
33
Kabeh anak putu padha, eling-elingan ywa lali, prasapa
kang kuna-kuna, wewaler leluhur nguni, estokna away lali, aja nganti nemu dudu,
kalamun wani nerak, pasti tan manggih basuki, Sinom salin Girisa ingkang
atampa.
Semua abak cucu, camkan dan jangan lupa tabu zaman kuno
warisan leluhur, patuhilah jangan sampai ada yang melanggar. Barang siapa
berani melanggar pasti tidak akan selamat dan yang mendengar ini supaya giris
(girisa merupakan isyarat pola tembang berikutnya, yaitu girisa)
pagi mbak, tulisannya enak dibaca. tapi lebih enak lagi, ditulis postingan per postingan.
BalasHapus:) berbagi saran mbak
emen
Hapusjidor
Hapusbang gip alok bang
Hapustijoooo
HapusReno epep mobell epep gaeminggg
Hapuswong edan cil epep
HapusLieur nying
BalasHapusHahaha
Hapushaii, ada yg mau kenalan sm aku? hihi^〰^
HapusKagak males
HapusMakasih mbak sangat membantu saya dalam pembelajaran.
BalasHapusHayo sopo kue pr b.jawa to
HapusIni siapa ya?
HapusIntinya mana tanggapannya mana tembung sing angelnya mana
HapusOi
HapusCocote gede aku zhd 8E
Hapusopo wae nyg sumpekkkkkkkkkkk
Hapustijo epep
HapusItu artinya apa inti dari artinya sih mbak
BalasHapusHaloowww
BalasHapushalooooo
BalasHapuswuzzup
BalasHapusYang no 16 itu ap sih artinya?
BalasHapusCari sendiri lah,tolol kali kau
HapusBacot
HapusKowe asu
HapusAstaghfirullah
HapusGoblok
HapusHai
BalasHapusbagus
BalasHapusMembantu sekali,thanks bgt yak
BalasHapusiwaw
BalasHapusegalodon
BalasHapusAing Maung
BalasHapuspasti dah luluss luu
HapusQyqy imut
BalasHapusQyqy tolol
BalasHapusP
BalasHapusAsu Kabeh
BalasHapusAstagfirullah, km tau sopan santun ngga sih dlm berbicara
HapusKoe to ko asu
HapusHeyoo
BalasHapusWoi
BalasHapusInfo orkes
HapusRene lek lambangan
Hapusbu isnan punya blogger bu
BalasHapusGunakan bahasa jawa ya lebih membanty
BalasHapusBacottttt
HapusIs the best
BalasHapusWow
BalasHapusWow
BalasHapusMembantu sekali, Thanks ya
BalasHapusMakasih jawabannya membantu sekali
BalasHapusMakasih jawaban nya
BalasHapusMakasih ka sebelumnya tapi coba ka yang Pupuh Xll Pupuh sinom 01 sama 02 di jadikan parafrase
BalasHapusAsu e bambangđ¤Łđ¤Ł
BalasHapusđľ
HapusNgomong apa
HapusMaaf mbak. Yang paragraf ke tujuh itu salah ketik, seharusnya 'Maha Pemurah'
BalasHapusSuwun mbaknya
BalasHapusArtinya bahasa jawa
BalasHapusYhh cpe
BalasHapusđ
BalasHapusTolong isi nya atau makna nya, penting banget
BalasHapusMaaf ini kenapa banyak bet kan ya saya capek nulis ini banyak bgt...astaga mbak klo nulis satu bab satu bab jan langsung banyak hishh
BalasHapusLah kan emang gitu, satu bab emang banyak, klo satu padha ya cuman satu alinea doang, bukan satu bab
HapusAditya elsen Pratama
BalasHapusTuru
BalasHapusYahaha hayyuq
BalasHapusMatur suwun nggeh
BalasHapusđż
BalasHapusemot watuu
HapusMatur nuwun mbak,sebenernya kurang membantu tapi gpp mba,buat yang membutuhkan saja
BalasHapusDingin coy
Hapusđđť
BalasHapusTuru dek
BalasHapusFebri dimana
BalasHapusAhmad beli kontol
BalasHapusTypo maap
HapusFebri suka ngewe
HapusMaaf atas ketidaknyamanannya saya
HapusAstagfirullah ahmad ini berdosa banget
HapusMohon dimaafkan ucapan saya yang tidak mengenakan hati anda
Hapushalah halah pebri karo ahmad
HapusWow kontol
HapusEnte kadang kadang ente!
BalasHapusdj alok
BalasHapusultramen kosmos geming
BalasHapusPower RANGERS pinkđ¤
BalasHapusHo'ooh tenan
BalasHapusSAMSUDIN HAMIL
BalasHapusanak esempeh
BalasHapusY
BalasHapusYang mana
BalasHapusYang mana
BalasHapusAdam hamil
BalasHapusAsep turu
BalasHapusBu tata makan permen
BalasHapusTim lu rata tim gua konten
SKIN PPQ BADUT
BalasHapusApasih dek cringe
BalasHapusApa g suka bewan sinih dekkk
Hapusđ
BalasHapussng komen pd ga ngenah
BalasHapusMakasih,tapi lebih enak Di per per yaa Soal nya pusing Jadi nya Dan bingung kalau Ga per per:)
BalasHapusasw
BalasHapussilin gimang epep alok
BalasHapussilin gimang epep alok
BalasHapusgogor epep rimek
BalasHapuskaryono jamsut epep
BalasHapussatijo bakul cawet
BalasHapusLima puluh lima puluh
BalasHapusPripayer rimwex
BalasHapusMantap
BalasHapusAyo senggel aku cah e ula etanan đ
BalasHapusSuryono asw
BalasHapusEpep
BalasHapusHallo sayankkk
BalasHapusjam sut
BalasHapusgak guna
BalasHapusaaa kasian aaa ohhh
BalasHapushti hti bnyak kroco
Hapussukarno
Hapuswhat the helt
BalasHapusmabr epep gezz
BalasHapusmabr epep gezz
BalasHapusihsan dodol dm
BalasHapuswkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwkwk
Hapusinfo mabar ff
BalasHapusbaywn dek hahahahhhahahah bot bot
BalasHapusrafa love aguss
BalasHapusrafa haidar
BalasHapustololllllll
BalasHapusfarel
BalasHapusp balap
BalasHapusp balap
BalasHapusgerald nyolong pete
BalasHapuskroco ada di mna mna
BalasHapusfahrel sasimo
BalasHapusfarel ff
BalasHapusjasuke dodol dm
BalasHapusfira cepiret
BalasHapusrafa dodol dm
BalasHapuskezno lanciauuu
BalasHapusasu
BalasHapustolollllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
BalasHapusp ff
BalasHapusfalel dodol pete
BalasHapusby one dek 11
BalasHapusml bro
BalasHapusfarel lonte
BalasHapusfarel lop fira
BalasHapuskezno vs frontal
BalasHapusrekomen dari saya kalo anak bunda mau sekolah smp,mending di SMP NEGERI 3 WARUNGASEM sekolah ramah anak
BalasHapuskroco
BalasHapusgerald dodol cendol
BalasHapusrafa haidar ngelonte
BalasHapusrafa haidar ngelonte
BalasHapusasu kabeh
BalasHapusholo aku heker indonesia
BalasHapusaku heker
BalasHapusasu
BalasHapusasu
BalasHapushaidar ngwelonte
BalasHapusgeral ngelonte
BalasHapusalok hamil
BalasHapusaku akan ngeben akun mu
BalasHapusayo bunda atau bapak sekolahkan anak anak nya ke SMP 3 Warungasem sekolah ramah lingkungan dan ramah anak wajib daftar ditunggu adek adek kelas ku
BalasHapusgeral ngelonte
BalasHapushallo aku heker indo
BalasHapusfarel ngolente
BalasHapusrafa ngiclik
BalasHapusaku heker
BalasHapusspar guild CAH TENGAH
BalasHapusJatenge pundi ?
Hapusp spar epep
BalasHapusp spar epep
BalasHapusfahrel+alet=ifan
BalasHapusngiclik kabeh
BalasHapusngiclik kabeh
BalasHapusTuhan SDH mencatat perkataan mu
BalasHapusKui sing nomer lima pw Cok
BalasHapusWeeeeeee tytyd kbehh
BalasHapusP 11 epepđť
BalasHapusGas sini
HapusAsu kontol seng nulis asu
BalasHapusYg nulis nyiksa otak pelan²
BalasHapusAres ngocok an
BalasHapusWanto iclik
BalasHapusWanto bohay
BalasHapusAku suka ngetot
BalasHapusAku suka ff
BalasHapusP info separ ff
BalasHapusInfo lowongan
BalasHapusInfo pupu
BalasHapusInfo Budi
BalasHapusKontol besar pentil payudara
BalasHapusInfo Yuli
BalasHapusInfo Yanto
BalasHapusInfo Sigit
BalasHapus